Teoria mozaikowa. Rozdział 15. Wspominając prof. Normana M. Kaplana
- Szczegóły
- Nadrzędna kategoria: ROOT
- Kategoria: Artykuły redaktor naczelnej
- Opublikowano: środa, 13.09.2023, 07:06
- Odsłony: 785
Poprzedni rozdział
Rozdział 15. Wspominając prof.Normana M. Kaplana
W historii rozwoju kardiologii oraz hipertensjologii spotykamy wiele osób, które swą karierę zawodową realizowały w Stanach Zjednoczonych, ale wywodziły się z rodzin związanych z Polską. Przykładem może być prof. Norman Mayer Kaplan (1931-2020), autor znakomitego i ponadczasowego podręcznika Kaplan’s Clinical Hypertension, który przetłumaczono na 10 języków, w tym polski1.
Zaproszenie na sympozjum w 1996 r. z udziałem prof. Normana M. Kaplana
Miałam zaszczyt kilkakrotnie słuchać wykładów profesora Kaplana (po raz pierwszy w Warszawie w 1996 roku podczas konferencji w Teatrze Polskim) oraz przez krótką chwilę rozmawiać z nim w kuluarach kongresu European Society of Hypertension / International Society of Hypertension w Pradze w 2002 roku, gdy poprosiłam o dedykację na egzemplarzu podręcznika.
Trzy kolejne wydania Kaplan’s Clinical Hypertension
i dedykacja dla autorki artykułu na egzemplarzu ósmego wydania
Wykład podczas kongresu w Pradze pozostanie w pamięci wszystkich słuchaczy nie tylko z powodów merytorycznych, ale także błyskotliwej narracji oraz celnych argumentów, jakie profesor przedstawił przeciwko lansowanej przez dr. Michela Aldermana koncepcji oznaczania poziomu reniny u wszystkich pacjentów z nadciśnieniem tętniczym. Wyrazem tego była owacja na stojąco, jaką prof. Kaplan otrzymał od słuchaczy.
W 2005 roku na łamach kwartalnika „Nadciśnienie tętnicze” tak pisałam:
Czytając IX wydanie „Kaplan’s Clinical Hypertension”
Osobowość, erudycja, talent kliniczny i znakomite pióro profesora Normana M. Kaplana urzekają każdego, kto zetknął się z tym najwybitniejszym hipertensjologiem naszych czasów. Pierwsze wydanie jego unikatowego dzieła — Kaplan’s Clinical Hypertension – ukazało się w 1973 roku, kolejne pojawiają się co 4 lata. Najnowsze, IX wydanie niektórzy uczestnicy kongresu American Heart Association w Dallas mieli możliwość nabycia w listopadzie 2005 roku, natomiast szersza dystrybucja książki przewidziana jest przez wydawcę na początek 2006 roku. Podręcznik z wielu względów jest niepowtarzalny. Przede wszystkim – z wyjątkiem części dotyczącej zagadnień pediatrycznych – jest to książka jednego autora.
W przedmowie do najnowszej edycji profesor pisze: „Jak przystało na mój wiek, zanim napisałem to wydanie książki, zachorowałem na nadciśnienie tętnicze i borykałem się z jego kontrolą. Udało się. Wiele się nauczyłem, lecząc swoje nadciśnienie i wiedza ta została włączona do tekstu mojej książki”.
Wiedza, jaką zdobywamy lecząc swoją chorobę, nie jest dostępna w żadnych bazach danych ani próbach klinicznych, nic bowiem nie jest w stanie zastąpić osobistych wrażeń i doświadczeń.
Rozdział pierwszy podręcznika prof. N.M. Kaplana, poświęcony problemom populacyjnym, rozpoczynają następujące słowa: Nadciśnienie niesie ze sobą rozpacz i nadzieję. Rozpacz – bo jest najczęściej występującym czynnikiem ryzyka o narastającej częstości występowania, źle kontrolowanym na całym świecie. Nadzieję — bo zapobieganie temu schorzeniu jest możliwe (choć rzadko uzyskiwane), a leczenie nadciśnienia u większości pacjentów jest w stanie zredukować częstość udarów mózgu i zawałów serca.
Autor wymienia następujące czynniki niosące globalne zagrożenie dla ludzkości pod względem częstości występowania: niedożywienie, ryzykowne zachowania seksualne oraz nadciśnienie tętnicze. Przed laty, gdy czytaliśmy te słowa, nie znaliśmy jeszcze danych o liczbie zachorowań przenoszonych drogą płciową. Dziś wiemy, że jest to liczba wysoka i niestety stale rośnie.
Bardzo ważne jest podkreślenie w podręczniku, że nie tylko fachowi pracownicy systemu ochrony zdrowia są odpowiedzialni za zdrowie i dalsze losy licznej społeczności ze stanem przednadciśnieniowym.
W zapobieganie rozwojowi jawnego nadciśnienia w tej grupie osób muszą się zaangażować:
- architekci — planując obiekty do masowego uprawiania sportu;
- szkoły – czuwając nad właściwą aktywnością fizyczną młodzieży;
- wytwórcy żywności – racjonalizując zawartość tłuszczu i soli w produktach spożywczych;
- media – promując wybory zdrowej żywności;
- rodzice – przejmując odpowiedzialność za aktywność fizyczną swoich dzieci;
- dorośli – rozumiejąc przyszłe korzyści wynikające ze zdrowego stylu życia i przekazując takie postawy młodszym pokoleniom.
Następne rozdziały przynoszą syntetyczny przegląd wszystkich aspektów patogenezy, historii naturalnej nadciśnienia, znaczenia modyfikacji stylu życia, różnych postaci nadciśnienia wtórnego, leczenia farmakologicznego oraz postępowania w przełomach nadciśnieniowych.
Każdy rozdział kończy bogaty zbiór piśmiennictwa, wśród którego możemy z satysfakcją dostrzec nazwiska polskich hipertensjologów.
Dziesiąte wydanie z 2010 r. profesor Kaplan zadedykował wszystkim zasłużonym dla rozwoju hipertensjologii
Życiorys profesora
Norman M. Kaplan urodził się 2 stycznia 1931 roku w Dallas, tam dorastał i ukończył szkołę średnią.
Był najmłodszym z trojga rodzeństwa. Jego ojciec pochodził z Rosji, matka z Polski. Dziadek ze strony matki był rabinem w niewielkiej miejscowości 80 mil od Warszawy – jak o tym powiedział N.M. Kaplan w wywiadzie. Dziadek emigrował z rodziną do Izraela, ponieważ ludność jednego z tamtejszych miast chciała mieć rabina ze „starego kraju” – jak nazywano Polskę. Rodzice pobrali się w 1918 roku, gdy ojciec powrócił z I wojny światowej, w której walczył jako żołnierz. W Dallas rodzice prowadzili mały sklep spożywczy. Gdy Norman M. Kaplan miał 17 lat, ojciec nagle zmarł.
Norman M. Kaplan w młodości uczęszczał dodatkowo do popołudniowej szkoły z wykładowym językiem hebrajskim. Ukończył studia licencjackie na wydziale farmacji University of Texas, a potem studia lekarskie na University of Texas Southwestern Medical School. Był internem i rezydentem w Parkland Memorial Hospital w Dallas.
Odbył służbę wojskową i był szefem Endocrinology Service w Lakland Airforce Base w San Antonio w Teksasie. Po zwolnieniu z wojska pracował jako „research fellow” w Clinical Endocrinology Branch w National Heart Institute w Bethesdzie. W 1961 roku powrócił do Dallas, gdzie był profesorem w Southwestern Medical School. Od 1977 do 1999 szefował Division of Hypertension. Pierwsze wydanie jego słynnej książki Clinical Hypertension miało miejsce w 1973 roku.
Za swoje liczne osiągnięcia w dziedzinie hipertensjologii był odznaczony wieloma nagrodami międzynarodowych i amerykańskich towarzystw naukowych.
Następny rozdział
Krystyna Knypl
GdL 9/2023