Polska misja medyczna w Korei – część 1

Szpital Polskiego Czerwonego Krzyża w Korei Północnej

Krystyna Knypl

Wojna koreańska była jednym z większych konfliktów zbrojnych drugiej połowy XX wieku, w którym Stany Zjednoczone, Związek Radziecki i Chińska Republika Ludowa toczyły zacięte walki na terytorium obcego państwa. Świat był zagrożony użyciem broni jądrowej. Wojna koreańska rozpoczęła się 25 czerwca 1950 roku. Incydent graniczny wywołany przez Koreę Południową posłużył za pretekst i wojska Korei Północnej przekroczyły 38. równoleżnik, zdobywając w krótkim czasie Seul.

38rownoleznikmini

27 czerwca 1950 r. Rada Bezpieczeństwa ONZ zadecydowała o wysłaniu wojsk międzynarodowych w teren konfliktu. Przez wrzesień i październik toczyły się krwawe bitwy pomiędzy dwiema armiami, także z udziałem wojsk amerykańskich.

Łącznie w wojnie koreańskiej uczestniczyło aż 2,5 mln Amerykanów, a każdorazowo na jednej misji w Korei przebywało 500 tysięcy żołnierzy amerykańskich (http://www.konflikty.pl/a,1494,Rocznice,25_czerwca_1950_Poczatek_wojny_koreanskiej.html).

MASH

Ta krwawa wojna niosła za sobą wiele ofiar i wymagała wsparcia medycznego. Wtedy zrodził się pomysł Mobile Army Surgical Hospital (MASH) – szpitala operującego niedaleko linii frontu. W opracowanie zasad funkcjonowania MASH zaangażowany był słynny kardiochirurg amerykański dr Michael DeBakey, który podczas II wojny światowej pracował w biurze chirurga naczelnego armii amerykańskiej. Za zasługi związane z opracowaniem MASH dr Michael DeBakey otrzymał wysokie amerykańskie odznaczenie wojskowe Legion of Merit.

Dr Michael DeBakey miniW skład typowego MASH wchodziło 10 lekarzy chirurgów, 12 pielęgniarek i 200 osób personelu pomocniczego. Szpital mógł jednocześnie przyjąć 200 rannych. Pierwsze szpitale MASH w Korei ratowały życie 97% rannych. MASH działały także w czasie wojny wietnamskiej i wojen w Zatoce Perskiej. Ostatnia jednostka typu MASH niosła pomoc ofiarom trzęsienia ziemi w Kaszmirze. Potem MASH zastąpiono Szpitalami Wsparcia Bojowego (Combat Support Hospitals).

salaoperacyjnaMASH miniMimo iż wojna koreańska była prowadzona także z udziałem Polaków, jest prawie nieobecna w polskiej bibliografii wojskowej. Polscy lekarze uczestniczyli w wojnie koreańskiej, niosąc pomoc rannym w szpitalu zorganizowanym przez Polski Czerwony Krzyż. Ich wspomnienia również są skąpe i rozproszone, w odróżnieniu od obfitej literatury wspomnieniowej stworzonej przez Amerykanów, którzy wydali liczne książki, opublikowali także opracowania w fachowych pismach medycznych, a także stworzyli ciekawe strony internetowe (http://www.thememoryproject.com/stories/Korea/).

Przygotowania i pierwsza polska zmiana

Przygotowania do zorganizowania polskiego szpitala polowego w Korei rozpoczęły się w styczniu 1953 r. Personel medyczny, czyli lekarze, felczerzy i pielęgniarki, był szkolony w ośrodku zorganizowanym w Jabłonnie pod Warszawą w ramach struktur Jednostki Wojskowej 2000. Była to jednostka specjalnie utworzona dla celów zrealizowania polskiej misji w Korei.

Szkolenie obejmowało głównie problematykę chorób tropikalnych. Rodziny szkolonych nie wiedziały, gdzie i na jak długo wyjadą ich bliscy, wszystkie fakty były objęte tajemnicą. Podstawę prawną do wysłania polskiej delegacji na misję do Korei stanowiła uchwała rządu PRL, na jej mocy wszyscy uczestnicy misji otrzymali status personelu wojskowego.

Pierwsza wyleciała z Warszawy w kwietniu 1953 r. grupa przygotowawcza. Po przylocie do Pekinu większość grupy oraz wyposażenie szpitala były transportowane w trzech turach pociągami na granicę chińsko-koreańską, którą przekroczono w przygranicznym mieście Sinuiju. Następnie odbył się przejazd ciężarówkami na tyły wojsk komunistycznych, gdzie natychmiast zaczęto udzielać pomocy medycznej. Reszta 58-osobowej grupy pierwszej zmiany dołączyła w maju. Szpital polowy zorganizowano w rejonie Huich’on – ze względu na bombardowania placówka mieściła się w kilku miejscach. Po zawarciu rozejmu 27 lipca 1953 r. szpital polowy Polskiego Czerwonego Krzyża został przekształcony w szpital cywilny. Podzielono go na dwie części – jedna była nadal w Huich’on, druga powstała w Hamhung, na gruzach miejscowego szpitala północnokoreańskiego.

szpital koreanskimini

W ciągu całej misji było 5 zmian. Nie jest łatwo ustalić, ilu lekarzy uczestniczyło w misji w Korei. W jednym z tekstów (http://carbomedicus.pl/farmaceuci-w-mundurze-sluzba-w-aptece-i-na-poligonie-vt36405.htm) znajduję informację, że w misji koreańskiej wzięło udział 60 lekarzy. Liczba ta jest dość prawdopodobna, jeżeli weźmiemy pod uwagę, że w typowym MASH przewidywano obsadę 10 lekarzy, a zmian było 5.

Z rozproszonych i bardzo fragmentarycznych wspomnień udało mi się ustalić, iż szefem pierwszej grupy był dr n. med. Władysław Barcikowski, major, późniejszy generał. Na łamach pisma „Przegląd Morski”, nr 6/2010, udało mi się znaleźć fotografię Władysława Barcikowskiego, prawdopodobnie pochodzącą z tego okresu. W pierwszej zmianie najmłodszą uczestniczką była prof. Jadwiga Kuczyńska-Sicińska, a najstarszą doc. Alina Wierzbowska. Informację tę przekazała mi Hanna Michnik, zamieszkała obecnie w Szwecji (obszerne jej wspomnienie zamieściliśmy w numerze 2/2012 „Gazety dla Lekarzy” http://www.gazeta-dla-lekarzy.com/images/gdl_2012/gdl_2_2012.pdf).

lokalizacjepolskichszpitalimini

Nazwiska innych lekarzy uczestniczących w kolejnych zmianach udało mi się znaleźć w internecie oraz ustalić podczas rozmów z kolegami, którzy współpracowali z uczestnikami koreańskiej misji w późniejszych latach. Są to: dr Zbigniew Czarnecki, dr Józef Daniłoś, płk dr med. Ludwik Garmada (w Korei w latach 1952-60), prof. Józef Grenda (1953-54), prof. Tadeusz Horzela, dr Maryla Kowalska, dr Edward Kowalski (pierwsza zmiana), dr hab. Danuta Laskowska (1954 r. przez 6 miesięcy), prof. Tadeusz Orłowski (1954-55), prof. Jan Oszacki, dr Józef Rostek, dr Stefania Seniow, prof. Marek Sznajderman, dr Barbara Warda, dr Wojciech Wiechno, dr Kazimierz Zarzecki.

#

W następnym numerze GdL opublikujemy szczegółowe relacje, do których udało nam się dotrzeć. Poszukujemy informacji o pozostałych lekarzach – uczestnikach misji w Korei. Jeżeli ktoś z czytelników ma informacje na temat misji polskich lekarzy w Korei Północnej lub fotografie z tamtego okresu, prosimy o kontakt z naszą redakcją. Chcielibyśmy uczcić pamięć starszych koleżanek i kolegów, poświęcając szpitalowi PCK w Korei Północnej większe opracowanie monograficzne.

Krystyna Knypl
/

GdL 5_2014